Vaia por diante que non son un gran amante da gastronomía de alto nivel. Gustaríame apreciala, pero a nivel culinario teño a mesma sensibilidade que un mapache, así que admito a miña ignorancia neste aspecto. Tampouco acaban de entrarme a maioría de programas de cociña tan de moda nos últimos 10 ou 15 anos. Soamente Pesadelo na cociña, e máis polo tolo do prantexamento que pola cuestión de cociña. Por tanto o feito de ver un documental sobre un restaurante como o Culler de Pau non me excitaba sobremaneira. Afortunadamente para mín, O Equilibrio dos Opostos non fala realmente de cociña, senón dun campo que xa me é máis natural: o da loita contra as administracións e o de sacar proxectos adiante. E tamén, por suposto, o das emocións que se desatan ao loitar por eses proxectos.
O documental iníciase dun xeito ben curioso. Dende un comezo parece que vai xirar ao redor do problema que tiveron alá por 2014 cando Javier Olleros ve que o seu restaurante cunha estrela Michelin vai ser pechado por deficiencias administrativas. Nembargantes, esto só supón unha parte pequena da historia, e realmente estamos ante unha obra que relata o seu día a día, retomando a actividade, buscando novas opcións para mellorar o restaurante e cavilando constantemente sobre ese éxito e todo o que lle debe aos seus pais, empregando a cámara, tal e como comentou no coloquio que tivemos ao rematar a sesión, a xeito de tratamento de psicoanálise botando fóra demos e razonando constantemente sobre o que está a suceder. Isto supón un dos puntos fortes, e ao mesmo tempo febles, do documental. Javier non para de falar, e en ocasións pérdese a idea global do que está a acontecer para seguir polos derroteiros do seu discurso nese momento. Cecáis se bota en falta nalgún momento algunha voz externa a el, ver a perspectiva de outras persoas, ou incluso saber máis de por qué se pechou e qué razóns se argumentaban de ambas partes. Pero realmente, o documental acaba convertido na visión do mundo dun chef de prestixio, e as súas vicisitudes vitais.
Por outra banda, o documental foi creándose a base de pasar tempo entre o director, Alberto Baamonde, e o chef. Falando, contando miserias, acompañándoo a ver xente, a eventos, no día a día no traballo… E este feito nótase moito no montaxe final, no cal non existe unha estrutura con ningún tipo de organización nin finalidade. A parte do confito administrativo soluciónase moi rápido (no documental, porque na realidade foron 6 meses de ter o restaurante pechado e pelexar) e despois non temos ningún outro fío que nos guíe máis que o feito das reflexións. Reflexións que xiran en torno á nosa terra, á emigración, á crise, ao restaurante en si mesmo e sobre todo á familia, esencial no mundo de Javier. E aínda así, sostense bastante ben grazas á emotividade e a forza do discurso, nada impostado e todo corazón. Ao final, deste xeito logra meternos no seu mundo, por moito que nos sexa un campo totalmente alleo.
Dicir, con todo, que o traballo a nivel visual que fai Alberto Baamonde ten momentos maxistrais. Existe un momento no cal, mentres Javier fala da súa experiencia kafkiana coa administración a montaxe bríndanos belísimos planos de arañas tecendo as súas redes, nunha metáfora sinxela, que ademáis a pesar do meramente simbólico logra manter o espírito estético do resto do film. Todo un logro, tendo en conta que a base sobre a que se move en moitos momentos é a dese aire de modernidade e elegancia que se lle presupón a un restaurante desta categoría.
Ao final, o documental queda moi lixeiro na súa mensaxe e toca moitos paus sen buscar unha narrativa clara, e nembargantes os 90 minutos que dura pasan ben, entre planos preciosistas, declaracións moi emotivas e sempre con consciencia da importancia das raíces e da loita polo que un cre xusto.
Luis E. Froiz
Cineasta, músico, programador, ás veces escritor... sempre me dixeron que quen moito abarca pouco apreta. Pero esquencíanse da diversión de adicarme a todo o que me apaixoa.
Redes sociais:
