A saga canónica de Kickboxer: De Kurt Sloan a un tipo que leu no periódico a morte do seu irmán

A saga canónica de Kickboxer ten moitísimas particularidades. De entrada, unha película inicial, cun Van Damme en estado de gracia comercial tras éxitos como Contacto Sanguento (Newt Arnold, 1988) ou o Cyborg de Albert Pyun (1989), onde participaría escribindo a historia que despois guionizarían Mark DiSalle e David Worth e ademáis coreografiaría as loitas. Unha obra na que se nota a súa man e que consigue, a través dunha historia de vinganza, entrenamento e victoria un arquetipo que funciona perfectamente dentro dos códigos xenéricos do cine de artes marciais. Sen embargo, todo esto varía na segunda entrega da saga. De entrada, xa se nos informa de que a personaxe de Van Damme, así como o seu irmán, foron asasinados en Tailandia. Pero que resulta que hai un terceiro irmán, tamén aficionado ao kickboxing, que ficou en Estados Unidos e que se verá agora envolto na mesma trama que se levou por diante aos seus irmáns. A calidade cae en picado, cun guión que non se sostén demasiado ben e que deixa totalmente de lado a épica do entrenamento para poder vencer a Tong Po. Ademáis, por moito que o intente e poña empeño, Sasha Mitchell non está nin cerca de Van Damme como artista marcial. E incluso a nivel interpretativo queda lonxe do belga. Esto lévanos a unha segunda, terceira e cuarta partes cun artista marcial mediocre que tampouco é que saiba actuar e cuns guións que soprendentemente non chegan á calidade da historia estereotípica da primeira parte. Este absurdo do cambio de protagonista chegaría a un novo nivel coa quinta e definitiva -polo pronto- entrega de Kickboxer. E é que se na segunda se inventaran un terceiro irmán, aquí o protagonista xa será simplemente un amigo de David Sloan (a personaxe de Sasha Mitchell) que se entera da morte deste e nin sequera vai ao funeral. Ou sexa, un coñecido máis ben, que polo feito de ser élite e boa xente xa se entristece pola morte de Sloan. Afortunadamente para a saga, está interpretado por Mark Dacascos, que ademáis colabora nas súas coreografías. Así que volvemos a ter a alguén que polo menos sabe pelexar de verdade, aínda que veña máis do mundo do kárate e o kung fu que do kickboxing.

Dito esto, empecemos pola primeira. Unha historia na cal Jean-Claude Van Damme interpreta a Kurt Sloane, irmán do campeón de kickboxing Eric Sloane (interpretado por Dennis Alexio), quen será invitado a combatir en Tailandia, onde o campión local Tong Po (Michel Qissi) o deixará paralítico tras unha loita non de todo limpa. Así que Van Damme decidirá entrenarse nos ximnasios locais para vingarse. Pero nos ximnasios locais Tong Po é unha lenda, e non van entrenar a un occidental para vencelo. Así que Sloane recurrirá a un profesor medio tolo que vive apartado do mundo, Xian (Dennis Chan), que lle axudará a conseguir o nivel suficiente para pelexar en condicións e dese xeito recuperar a honra frente á mafia da cal Tong Po non era máis que a cabeza visible no ring. Dirixida por Mark DiSalle -máis coñecido por ser actor de acción de reparto- e David Worth -director de foto de Contacto Sanguento, e que como director eu querría destacarlle a seminal violación e vinganza Poor Pretty Eddie (Masacre No Condado De Colo Vermello na versión estrenada en España) e tamén xa en tempos modernos a terceira entrega de Shark Attack, chamada Shark Attack 3: Megalodon (2002)-.

Na primeira das secuelas, xa un producto puramente exploitation (se é que a primeira non o era), a acción sitúase en América (San Francisco?). Esto é importante porque como se irá vendo nesta análise é a única das entregas que non inclúe algunha viaxe a algún lugar do globo. Arranca o filme con David Sloan (Sasha Mitchell), o irmán dos dous protagonistas da primeira entrega, que foron asasinados entremedias por Tong Po ao sentirse indigno. Unhas escenas de flashback, nas cales vemos a outro tipo distinto interpretando a Van Damme morto, por certo. Así, Xian vai a ensinar a David os fundamentos do kickboxing como fixera co seu irmán, tamén buscando vinganza pola morte da súa sobriña, para que así se poida enfrentar a Tong Po. Aquí xa temos a un Xian moito menos serio, con unha caracterización totalmente absurda, ensinando a ese amago de tipo duro/serio que é David Sloan. Que por certo, xa que o feito de vingarse non era suficiente para el, tamén será forzado a elo tras unha pelexa dun dos seus alumnos amañada pola mafia tailandesa, e ademáis a queima do seu ximnasio levándose por diante a un neno pequeno que entrenaba alí. Por se non nos quedaba claro que eran malos. E tamén para ir enchendo espacio antes da pelexa final, que xa sabemos dende o comezo que vai ocorrer e con qué final. O que non nos esperamos, é que Albert Pyun decida ser autor nese momento mostrando todo o combate cunha cámara lenta totalmente inútil que non aporta absolutamente nada. Por certo, destacar que no guión está David S. Goyer, quen anos máis tarde tamén escribiría as tres entregas de Batman dirixidas por Nolan, así como as de Blade.

E se a segunda das entregas xa tiraba pola borda case todo o conseguido na primeira, a terceira vai aínda máis lonxe. Aquí temos a David Sloane de novo protagonizando, e coa axuda dun Xian que xa só serve como alivio cómico, a excepción dun par de secuencias nas que demostra un pouco de coreografía marcial. A acción agora trasládase a Brasil, onde David vai para facer algo de cartos nun par de combates. Pero resulta que o campeón contra o que ten que loitar é un arxentino suxo que non dubida en rebentar aos seus rivais incluso nos combates de exhibición. Sloane faise amigo dun neno das favelas que lle intentaba roubar a súa cámara de fotos, pero resulta que a súa irmá é secuestrada por unha mafia que, casualmente, resulta ser a mesma que estaba a organizar os combates e que se dedica, entre outros menesteres, á trata de blancas. Así que Sloan e Xian tratarán de desarmar dita trama, xa que a xustiza non lles axuda. Para iso, aparte do kickboxing, xa non dudan en usar armas, e os asasinatos de rivais, que nas entregas anteriores eran soamente cousa dos malos, aquí xa non importan. Vese que a idade a Sloan foille pasando factura e converteuno nun cínico asasino. Ou que xa non interesaba en absoluto o manter as personaxes funcionando como ata o momento. Dirección de Rick King -máis coñecido por ter escrito a historia para Chámanlle Bodhi (Kathryn Bigelow, 1991) ou como director e guionista por unha película con Pelé chamada HotShot de 1987 (non confundir coa comedia de Jim Abrahams dos 90)-, e guión do actor televisivo de reparto Dennis A. Pratt, funciona como mal filme de acción de colegas dos 90, destacándose, se acaso, a secuencia na cal, para evitar que Sloan poida gañar no combate, o mafioso de turno decide que o mellor é levalo ata a extenuación. Así, no punto contrario ás míticas secuencias de entrenamento sufrido que son a quintaesencia do cine de artes marciais, veremos secuencia de Sloan levando a cabo tarefas extenuantes como cavar un buraco na terra ou nadar uns kilómetros. Nada que un triatleta medio non poida facer hoxe en día, pero que nos mostra o duro que é David. A eso, sumamos despois un pouco de maxia tailandesa mesturada con vudú brasileiro para recuperar os músculos de Sloan por medio de pócimas mentres dorme, e hala, xa tiramos por terra o pouco que quedaba da dignidade marcial realista do primeiro dos filmes.

Cuarta. Volve Albert Pyun á dirección e ao guión. E con el, tamén Tong Po, aínda que desta vez encarnado polo kickboxer belga Kamel Krifa (que estaría de reparto en multitude de películas de Van Damme e de feito é amigo personal seu dende a adolescencia) cheo de maquillaxe para semellar un chisco de parecido con Michel Qissi, aínda que realmente parecendo máis ben unha demostración dos perigos da cirurxía estética e o botox. Un Tong Po que, despois de sufrir toda esa perda de dignidade no pasado, decidíu irse a México a probar sorte como traficante de drogas. E agora, perseguido pola DEA, e con intencións de vinganza pola súa muller morta, mete a Sloan no cárcere e secuestra á súa muller. Así que Sloan acabará necesitando axudar aos federais para ir a México a combatir ao combate organizado por Tong Po e así rescatar á súa muller ao tempo que tumba a tan perigoso capo. O peor, con esta trama, é que a película fai que a saga remonte un chisco, porque polo menos aquí volvemos ter unha entrega na que as artes marciais teñen importancia, mostrándonos combates entre loitadores de diversos estilos e coreografías bastante espectaculares gracias á man de Burton Richardson, que xa traballara con Pyun na postapocalíptica Knights (1993). Conste que o filme, pese a todo, é lento, plagado de escenas de recheo e cun clímax demasiado obvio e aínda por riba sen chegar a ter ningún interese. Principalmente porque as personaxes, de tanto cambio que foron tendo, resultan xa totalmente planas e incluso contradictorias. Especialmente ese Tong Po que reza pola súa esposa morta, pero ten unha chea de mulleres secuestradas para aproveitarse delas e que, aínda por riba, mantén á muller de Sloan viva por algunha razón que non acabamos de entender, xa que tras 2 anos aínda non conseguíu que o obedecese.

Imos, por fin, coa quinta película. Unha película na cal a saga dos Sloan parece ter desaparecido coa morte de David (se cadra algún cuarto irmán aínda segue vivo ou algún deixou algún fillo, quen sabe). Unha morte da cal nos enteramos cando o protagonista, Matt Reeves (Mark Dacascos) lé sobre ela no periódico. Ata aquí, toda a relación coa saga. Matt é profesor de artes marciais, por suposto, e debido a un alumno vaise ver arrastrado a unha trama cunha federación sudafricana que pretende ter aos campeóns de todo o mundo, decidindo que é boa idea matalos se non se unen a eles. Así que Matt, tras ver a morte do seu amigo e sen poder convencer á policía de facer un mínimo de investigación, irá a Sudáfrica xunto ao tipo que a asociación contratara para matalo (pero que resulta ser un tipo con principios) e así poder cobrar vinganza e librar ao mundo de tan indesexable personaxe. Puntos a favor, ten uns cantos, en comparación ás anteriores entregas. O primeiro, que Mark Dacascos, se ben non é Van Damme, si que é moitísimo mellor que Sasha Mitchell á hora de pelexar. Así que polo menos xa temos unhas cantas escenas con coreografías bastante ben feitas. Ademáis, a trama, que está chea de vacíos, tampouco se toma moi en serio a si mesma (incluso se chega a poñer de manifesto que o de ir matando campións de kickboxing tras mandarlles invitación non é que sexa precisamente o mellor para pasar desapercibido). Agora ben, precisamente esa cantidade de tonterías do guión, esa desconexión absoluta coa saga e unha realización de Kristine Peterson bastante plana e consciente de que esto é un directo a vídeo, fai que a película soamente sexa desfrutable a medias. Por certo, destacar a figura dese maiordomo que ten Matt Reeves, que serve máis ben de pouco aparte de ter unha presenza que remite ao Alfred de Bruce Banner. Só que aquí, Matt non sae de noite disfrazado de animal para combatir o mal. Polo menos que se saiba.

Kickboxer é, por tanto, unha saga viaxeira, que nos mostra cómo o kickboxing está por todo o mundo, e sempre controlado por mafias moi perigosas, con loitadores sen escrúpulos e moitos perigos a soportar por parte dos kickboxers que só pretenden ir pola senda do guerreiro. Destaca, ademáis, cómo a saga non mira atrás, nin da pé a facelo, matando aos protagonistas anteriores (sempre en momentos e tramas que quedan entre os filmes, xa é mala sorte…) e sacándose da manga novas personaxes que seguirán máis ou menos co legado do anterior. E digo máis ou menos porque, ao final, se ben a primeira si é unha cinta de artes marcias pura, as restantes vanse indo máis cara o cine de acción con mafias a eliminar, especialmente a 3ª e a 4ª, que parecen guións rescatados e un pouco retocados para poñerlle a David Sloan no medio e así poder sacar uns pesos dos incautos ao poñerlle o nome de Kickboxer mentres o éxito de Van Damme seguía facendo efecto chamada. A fin de contas, a primeira entrega é de 1989 e a quinta de 1995, o que supón que casi ía saíndo unha entrega ao ano, nunha época na cal os videoclubs eran o territorio natural destas cintas e que unha película como Kickboxer aínda podía necesitar un ano largo para chegar a estar dispoñible en dito territorio. E a esto, habería que sumarlle o tempo para chegar a mercados secundarios como o español. Así que non sería estrano pensar que algunhas das entregas entraron, básicamente, ao mesmo tempo en moitas rexións, facendo aínda máis importante o efecto chamada da primeira entrega. Ah, e non esquezamos tamén que estas 5 entregas coinciden coa gran etapa dorada de Jean-Claude Van Damme. É dicir, podemos entender perfectamente que os poucos cartos que custaban as entregas fosen fácilmente recuperados por parte dos productores de Kings Road Entertainment.

Na actualidade, existe xa un remake no cal Van Damme está involucrado como mestre, tendo de protagonista a Alain Moussi, ademáis de Batista interpretando a Tong Po (porque todos sabemos que do Pressing Catch ao kickboxing, hai un paso), e tamén hai rumores de algún tipo de continuación con David Sloan. Non sabemos se obviando o contado na quinta, se inventándose unha volta dende a tumba ou incluso explicando o ocurrido cun soño de Tong Po. O tempo dirá en que queda, pero polo menos, o que foi a saga clásica e canónica de Kickboxer, polo pronto son estas 5 pelis.