Edición 1 do Galician Freaky Film Festival: Os días nos que Dinoseto non foi o máis estrano de Vigo

Despois daquela edición número 0 coa que nacía o Galician Freaky Film Festival a finais de 2017, chegaba a súa presentación oficial, a súa edición número 1, que viña para facernos ver que un festival cunha vocación tan marcada e tan ben definida se ía volver unha realidade constante na cidade olívica. Así que haberá que ir máis porque, canto menos, as sorpresas e as risas son un valor seguro para nós.

Fronte ao ocorrido o ano pasado, chegando forzadamente á sala Videodrome nalgún dos días, esta vez decidín asistir con máis tempo de marxe dende o primeiro día. Mais aparcar en Vigo, salvo que vaias poñer luces de nadal, non é tarefa doada. Afortunadamente, conseguín amañarmas os tres días para non perderme nin un intre das proxeccións. Iso si, no primeiro forzando a máquina e collendo o meu asento -previo paso pola barra a refrescar a gorxa cunha cervexa fresquiña, todo hai que dicilo- xusto no intre no que comezaba a presentación da primeira das sesións: a que levaba por título Humor Freak vol. 1.

Hai que dicir que o formato desta edición número 1 do festival diferénciase daquela versión de proba que foi a 0. Xa non está centrada no galego, pasando agora a ser un festival internacional no cal hai un pequeno foco máis importante no noso. Tamén se suma o feito de ofrecer premios, en forma de dinoseto, á curta máis arrepiante, á máis graciosa e á que mellor se axusta ao termo freak que leva o festival no seu nome. Uns premios que por certo, en lugar de decidirse por votacións ían con toda a fiabilidade dun aplausómetro, como se fixo toda a vida nos grandes programas televisivos de peor calidade e que por tanto ía perfectamente nesa reivindicación do kitsch que é o festival.

Nesa primeira sesión, as nosas mentes ían comezar a seren atacadas con 7 curtas de humor. Algunhas delas xogando co humor negro e con certos tintes gore nesa descontextualización dos xéneros que tan ben soe funcionar, como en Bienvenido Al Infierno (Simón Fariza Miralles, 2018), outras funcionando como mera anécdota absurda como a magnifica El Sueño Beato (David Pantaleón, 2018) ou La Verdad (Fernando Llor, 2011) -con mellor guión que realización, pero resultando divertido no momento que excusa o facer o filme- e outras facendo un especial fincapé en xente da terceira idade en situacións non habituais como o é poñer a dúas señoras a falar en termos de millenials como mero recurso de humor (incluído o feito de que as actrices non saiban pronunciar, facendo que nos riamos máis do rancio do humor que do humor en si mesmo) como é o caso de Nini (Álvaro Sanz Pascual, 2018), ou facendo un musical enfrontándose a inspectores de facenda que pretenden cobrar impostos polo bingo en Yayoflautas (Jesús Martínez, 2018) -unha curta bastante sen máis, aínda que polo menos as coreografías si son divertidas-. As outras dúas obras da sesión serían Estribillo (César Tormo, 2016), na que unha nena se enfronta ao seu pai que a intenta converter en estrela musical con estribillos que nunca pasen de tres versos e que funcionaba ben dende a óptica do diálogo excesivo (ademáis dunha moi boa factura visual para o pequena que é a curta) e Loot (Pablo Medina, 2018), onde se intenta xogar coas regras do videoxogo aplicadas a un atraco vendo xente real. Unha curta, esta última, que forza excesivamente o intento humorístico e fica coma unha simple idea, nin sequera tan orixinal, que podería terse explotado moito máis.

Tras esta sesións xa tiven tempo de percorrer a sala Videodrome e observar todo o que alí había. Situada no mesmo mercado que o ano pasado pero ao outro lado da entrada, a decoración era fantástica, cun pequeno cemiterio xunto ao escenario das actuacións -por alí se lía o nome de Beetlegeuse-, as mans amputadas que estaban xa o ano pasado nunha estrutura metálica, e este ano a maiores unha exposición sobre o traballo sobre cinema de terror de Josef Méndez, que de feito apareceu por alí para pintar un par de cadros en directo e cuxo cadro adicado á peli de Cronenberg que daba nome á sala presidía a entrada. Iso, deixando de lado a obvia barra con bebidas (incluso viño e cervexa oficiais do festival) e a barra de merchandising, con cousas oficiais e tamén camisetas e pósters de Josef Méndez.

Aínda sendo parte esencial do festival, esa primeira sesión servía para abrir boca, deixando claro o ton que iamos ter. Deste xeito, ía ir seguida pola inauguración do festival a través dun concerto de Joao Tomba. Se non sabedes quen e Joao Tomba, resulta que é un músico morto en 1959 cando conducía o seu Porsche 550 Spider nunha carreira fronte ás dunas de Samil, resucitando a través do corpo de Indy Tumbita e presentándose en directo con bases pregrabadas (aínda que mete guitarra nunhas cantas) e levando o espírito do rock ata o extremo do cliché americano dos 70 e 80 -problemas derivados de ser veterano de Vietnam incluídos-. Un concerto enorme, cheo de humor e versións modificadas, que ían dende o In The Army Now de Status Quo para transformala en No Quiero Ir A Vietnam ata o Don’t Look Back In Anger de Oasis para falar da triste extinción do comunismo. É máis, un concerto que acabou como deben acabarse os concertos cheos de actitude punk: coa policía alertada pola veciñanza. Así, cortouse o tempo de Joao Tomba e fomos sentándonos nos nosos sitios de novo, ata que chegou unha tola representación teatral, unha sorpresa que nos achegaba ao universo de The Walking Dead e poñía sobre a mesa os efectos de Spencer FX, que na pasada edición quedaran un pouco deslucidos polas limitacións do espazo público. Por certo, o tema representacións e xogo co directo non quedaría aí, xa que tamén para abrir boca chegaría a impersonarse ao mesmísimo Abel Caballero nunha xenial parodia -máis da que el mesmo se fai constantemente-.

A segunda das sesións daba comezo, e ía ser unha sesión adicada ao profundo do estado español. A primeira das curtas, El Taconeo (Cucho L. Capilla, 2018), era unha desas obras que se moven na fina liña entre o autoparódico e o humor involuntario. Sendo eu incapaz de saber onde poñelo, debo dicir que a xente ríu moito coas andanzas dun drama andaluz, un asasinato dunha cantaora que chega ao tablao quitando o sitio ao habitual no posto. Drama profundo de celos por todas partes, suspense por saber quen se quitou de diante á rapaza… e tantos tópicos e personaxes levadas ao extremo que era imposible non escarallarse. Seguía Amancio, Vampiro de Pueblo (Alejo Ibáñez, 2018), xa cun ton moito máis marcado na comedia, falando dun vampiro que vive nunha casa abandonada do rural da meseta e o seu trato cuns familiares que tentan coller a casa como herencia. A curta é sinxela, mais funciona ben, con calidade narrativa aínda que algo máis seca do que a premisa podía supoñer. Na terceira obra, Coplillas Por Bombay (Jaume Miranda, 2018) vaise ao norte para rodarse, a Barcelona, mais cunha protagonista de ascendencia andaluza namorada dun rapaz hindi, convertendo a cidade condal nun plató para absurdas coreografías bollywoodienses mesturadas con tópicos de Sevilla. Sorprendente e moi boa a nivel estético, se hai algo que destacar era o cardado da nai da rapaza, sacado do máis kitsch e servindo de homenaxe visual a Rocío Jurado, á que lle adican o traballo nos créditos. Xa abrumadas, rematabamos con El Escarabajo Al Final De La Calle (Joan Vives Lozano,2017), que dende un pequeno pobo de Valencia xeraba unha historia gótica de terror con profecía de morte ao protagonista que remataba cun final sorpresa cheo de mala hostia e humor, coherente de tódolos xeitos co seu desenrolo narrativo, bastante desenfadado e alonxado de buscar unha atmosfera especialmente cargada pese á presencia constante da morte en forma de insecto.

Así, chegabamos ao final do primeiro día. Non era excesivamente tarde, mais tocaba descansar e voltar ao día seguinte, venres, para seguir con esta sobredose de curtas e bizarrada.

A sesión que abría a segunda xornada era a máis completa en canto a número de obras, Humor Freak vol. 2. 8 pezas, a maioría delas moi curtas, que percorrían todo tipo de ideas. Abría Z Fest (David Cordero, 2017), outra desas cintas que poñen o terror como base para o humor, e así no medio dun holocausto zombie unha parella que se ergue na súa tenda de campaña nun festival comeza a discutir sen saber o que se lles vén dende fóra. Se ben é algo forzado por guión e actuación, en xeral funciona e divirte, sobre todo na súa resolución. Monsters Walking (Diego Porral Soldevilla, 2018) chegaba despois. Cunha duración de 1 minuto e tendo que cambiarme de sitio por culpa dunha parella que chegaba tarde (e que marchou antes de tempo, así que excusaban molestar), perdinme un chisco, pero chegou para ver a enorme imaxinación no deseño de monstros animados que presentaba a curta, cun final con patada á igrexa católica incluído… Seguía a este Una Vida de Mierda (Jaime Serín, 2016), que según o programa dura 5’41” pero persoalmente, pensei que fora máis. Unha comedia escatolóxica sobre un inodoro que reflexiona con voz en off sobre o horrible da súa vida e o seu amor pola limpadora… para mín, demasiado simple, e cunha voz que non acababa de funcionar. Por sorte, a anécdota que contou despois La Buena (Antonio Panteras, 2017) nun minuto que é máis un sketch que unha curta, volvía a facer que nos escarallásemos, aínda a pesar do incómodo do seu humor. De Evströnger (Silvia Conesa, 2017), única curta do festival dirixida en solitario por unha directora, destaca o limpo da súa proposta estética e o punkismo anticapitalista e contra Ikea que destila, ademáis de voltar ao humor cafre e sanguento.

Chegaba despois Tomoe Debe Pagar (Miguel Ángel Fernández Freire, 2018). Artes marciais, historia sen conflicto e coreografías boas que se estropeaban polas aceleracións e frenadas da montaxe nun intento de asemellarse ao que fan os grandes estudios, tamén estropeando as coreografías, ademáis dun son algo deficiente que marcaban o seu carácter coma curta de escola. Polo menos, un par de momentos graciosos e iso, coreografías magníficamente executadas e filmadas, mentres eu botaba de menos algún guiño á Shaw Brothers. Despois de todo esto, aínda chegaba Happy Ending (Fernando González Gómez, 2018), facendo un xogo metacinematográfico de demasiada pretensión e con pouca orixinalidade, e Réquiem Desde El Diván (¿Jugamos Al Spectrum +2?) (Felipe Aguilar Picazo, 2018), que voltaba a xirar cara a violencia e o humor de ascendencia gore co divertido relato dun asasino en serie que estéticamente me facía pensar naquel Davitelj Protiv Davitelja (Slobodan Šijan, 1984), mais moito máis convencional. Se acaso, estropea a curta un longuísimo e innecesario número de baile, que sobra por todas partes e non leva a ningún lado.

Esgotado, despois desta sesión tiven que escapar da sala Videodrome, tomar un chisco o aire e prepararme para a seguinte, que abandonaba o terror ou o humor -constantes ata ese momento- e xiraba cara outro concepto dentro do universo freak: a ciencia ficción. O bó era que, estando a sala nun mercado e en pleno centro da vila, non era difícil atopar un sitio onde ir facendo unha cea tempraneira e chegar coa barriga chea para contrarrestar a sobredose fílmica.

Third Kind (Zois Yorgos, 2018) era unha aposta temeraria tendo en conta como enlazaba co resto do festival. 30 minutos con poucos diálogos, cun traballo de fotografía bastante preciosista nun aeroporto e cun ritmo pausado que escapaban do bizarro para profundizar sobre a condición humana. A obra fala duns viaxeiros do futuro que veñen á Terra, abandonada, por uns sinais que escoitan (básicamente, os sinais de Encontros na Terceira Fase (Close Encounters of the Third Kind, Steven Spielberg, 1977)) para atopar un campamento abandoado. O feito de que este campamento sexa un campamento real de refuxiados só provoca arrepíos e di moito sobre o visto. As bromas, a diversión pura, desaparecían aquí en forma de puñada directa ao noso ollo. O resto da sesión seguiría un ton semellante, aínda que sen chegar a esa marabilla que viña de Grecia -en serio, que está a pasar co cinema grego nos últimos 10 anos, que só saen pelis xeniais?-. Así, en Eusebio 80 (Jesus Martínez e Iván Molina, 2017) fálase con animación dende debuxos en tinta china da explotación e do envellecemento da poboación activa nunha brutal crítica nada velada ao capitalismo actual e en El Origen (José Antonio Campos Aguilera, 2018) recuperabamos un chisco de humor a través da presentación dun futuro próximo onde a tecnoloxía nos levou lonxe do natural ata o punto de que o protagonista, farto, decide abandonar o traballo e a súa vida para voltar a algo xa impensable: facer viño con uvas reais. Cecáis moi simple e demasiado directo nas implicacións sociais, pero entretido. Para rematar a sesión, Sputnik (Vicente Bonet, 2017). Historia sensibleira, de ascendencia na peor liña familiar americana dos 80, sobre o contacto dun astronauta soviético e unha nena americana. Perdón, dunha nena americana en silla de rodas. Que non quere saír a xogar cos outros nenos porque ‘é diferente’. E que colle confianza en si mesma grazas a ese astronauta ruso que se fai pasar por alien na súa radio. Un astronauta ao que por certo, os seus xefes insisten en que se inmole para evitar morrer no espazo e resultar un fracaso para a nación. En serio, non falta un só tópico, e realmente a curta, se ben ten boa factura, é repelente no guión ata o extremo máis absoluto. Botei de menos máis berros do público contra esa nena e ese astronauta. Ou máis berros, en xeral. Pero este ano, salvo por un par de asistentes, todo o festi estivo demasiado silencioso.

Nesa noite de venres non ía quedar ren de humor… o que viña despois era a sesión denominada Noite de Arrepío, que con ese nome era, obviamente, unha que se ía centrar no terror. 9 Pasos (Marisa Crespo e Moisés Romera, 2018) gañaría o premio na súa categoría, resultando unha obra interesante, co suspense dun pai axudando a un neno con medo á escuridade a cruzar o pasillo pola noite para ir ao baño. Guión algo trampeiro e susto final, mais unha ambientación chea de malestar a través do feito de que sabemos dende un comezo que algo vai pasar. Moito máis inspirado pareceumo Ángel Caído (Fran Parra, 2017), cun estético branco e negro e unha clara homenaxo ao terror clásico mexicano nos créditos, introducíndonos na loita dun cura sen fe por vivir tranquilo e á marxe do anxo que apareceu moribundo na súa igrexa. Non escapa dos momentos divertidos, pero xera un mal roio terrible. Maëlstrom (Carlos Gómez-Trigo Baldomino, 2017) voltaba a ese xénero de curtas moi curtas que só son anécdotas e, se ben non é unha marabilla, funciona na pequena escalada de tensión sonora que provoca. Aínda así, estaba a anos luz de Toc Toc (Daniel Veira Martínez, 2016), que pecaba de demasiadas cousas: duración longa para este tipo de certames (15 minutos), fotografía e son propias de curta de estudantes e unha pretensión excesiva metida cunha estética pouco inspirada. Ten boas ideas falando dunhas aparicións que atopa un xornalista ao que lle morreu o neto… pero as malas decisións pesan demasiado. Afortunadamente o seguinte recuperaba o ritmo. Aprieta Pero Raramente Ahoga (David Pérez Sañudo, 2017) era das propostas máis tolas, pero ao mesmo tempo máis desquiciantes de todo o festival. A historia dun rapaz que chega a unha casa de alto poder adquisitivo para coidar ao can, para atoparse con que o dono vai obrigándolle a probar na súa pel as técnicas da educación canina. Estética suave e fría, que lembra en certo xeito ao cinema de Lanthimos (salvando as diferenzas) e unha historia de inspiración surreal pero tremendamente brutal. Despois desta xoia, tocaba unha curta-homenaxe aos slasher dos 80 titulada Rewind (Rubén Pérez Barrena, 2018). A ver, que o tema dos 80 xa o criticarei máis nun anaco, pero é algo que xa empeza a ser excesivamente repetitivo. Por fortuna, con traballos coma este vale a pena ver esta volta nostálxica. Puro cinema de terror americano -ambientado en Halloween nun instituto, rodado en inglés, cunha personaxe chamada Wes (suporei que se apelida Craven)…- e unha pequena sorpresa final que xoga ben coas expectativas do público.

Tras todo ese terror viña a sesión de DJ Home Elefante para rebaixar a tensión. Mais debido a que por culpa de que durante as sesións xurdiran algúns problemas de reprodución, a hora era xa excesiva, e a espera para a sesión aínda se ía demorar outros 20 minutos… así que sentíndoo polo señor Merrick tiven que facer mutis polo foro e retirarme para ter forzas no día seguinte, no glorioso peche que agardaba por nós.

Digo glorioso porque o sábado tiña por diante a sesión que servía como resumo, que enlazaba esta edición do Galician Freaky Film Festival coa edición 0: a sesión Frikismo do País. Unha selección de só 4 curtas que soubo a pouco a pesar da súa duración, e na que íamos ver a nova peza das Rural Horror Storis, O Neno do Hórreo (Diego López Curros, 2018). 23 minutos que resumían todo o que é o festival: humor, cinema de terror, referencias (os guiños que ten a Ranma 1/2 (Rumiko Takahashi, 1987-1996) sorprendéronme moi gratamente) e todo elo ambientado no medio do rural galego, falando desas tristes figuras infantís encerradas polas súas familias por nacer con discapacidades e levando esto á liña do cinema de terror mais sen tomarse nada en serio. Non en ván, a curta levou o galardón Freak. A segunda da sesión era unha curta que xa fai uns cantos anos me sorprendera moi gratamente: Koan (Omar Rabuñal Varela, 2014). Unha peza maxistral onde a violencia do cinema de acción se xuntaba cos diálogos forzados das dobraxes e desembocaba nunha peza de metacine absurda que vai cara o abismo sen caer e sen medo. Só por estas dúas obras, o festival xa valía a mágoa. A seguinte que viña era Baleiro (Miguel Gómez Abad, 2018), con dúas rapazas descubríndose nunha habitación e que, resultando un pouco lento e forzado nas situacións, acababa bastante ben, mais a evidencia dun director que está a comezar e ten demasiadas inseguridades estaba presente, confirmándose nas excesivas explicacións que recibimos na rolda de preguntas. Remataba Maullidos de Látex (Brian Rodríguez Cortiñas, 2018), unha curta que está a moverse realmente ben nos meses que leva en circulación, ríndose do formato de vídeos de redes sociais con informacións documentais e falando dunha personaxe que pretende vivir cunha máscara de gato posta. Hai ideas boas, moito humor absurdo e, sen ser un concepto tan orixinal, polo menos era un fin de sesión máis que aceptable.

Para a última das sesións, por culpa de estar na barra falando coa xente acabei quedando sen sitio. Valeu a pena, dende logo, e alégrome moito de que a sala se enchese ata o punto de que non era eu o único que tiña que estar sentado no chan mirando as curtas. Abría White (David Moya, 2018) falando do racismo na oficina de acceso ao ceo -ou reenvío á Terra por reencarnación-. Divertida, irónica e moi ben presentada a pesar da súa parquedade de recursos, a curta é do mellorciño que se pode ver. Todo Esto Sucede Mientras Duermes (Adrián Quintero Mármol Martínez, 2018) reunía en 3 minutos de animación unha serie de situacións oníricas, malrolleiras na súa presentación, mais tamén rápidamente esquencibles. Mola, pero tampouco enche. Ella (Darío Díaz, 2015) ía nunha liña magníficamente ideada: planos de caimáns, música de amor que representa os seus pensamentos -ou non- e unha historia que dependendo desa música comprenderemos dun xeito ou doutro. Técnicamente moi tosco, iso si, pero moi divertido na súa orixinalidade. A sesión prácticamente remataba con The Record (Lucas Fuica, 2018), un documental sobre Donald Loman, un estrano personaxe obsesionado con batir o récord de velocidade de Moonwalking. Documental absurdo do cal é difícil discernir a realidade ou o frikismo máis absoluto, que divirte aínda que se fai un chisco longo de máis.

Dicía que case remataba, porque quedaba a coda final. Antes dela, de feito, fíxose a entrega de premios (os trofeos, por certo, eran un precioso Dinoseto atravesado por unha espada), coa mágoa de que só Diego López Curros estivese alí para recoller o seu. Ademáis dese premio a O Neno do Hórreo, tamén levaría premio Me Escarallo (sic) Coplillas por Bombay e o premio Arrepío 9 Pasos. Así, todo estaba resolto e chegaba Kung Fury (David Sandberg, 2015). Unha curta esencial como referencia para un festival coma este, pero da que eu empezo a estar un chisco farto, despois de vela, neste ano, 3 veces en distintos eventos (máis todas as que a vira no seu día e en ocasións posteriores). Que Kung Fury mola? Pois, polo menos en 2015, antes de que estoupara de todo a recuperación da nostalxia dos 80, molaba moito. De feito, molou tanto que probablemente tivo moita culpa nesa recuperación. Pero despois de Turbo Kid (Anouk Whissell, 2015), Stranger Things (Matt e Ross Duffer, 2016-), remakes, toda a explotación delo a nivel publicitario… pois hoxe volver a vela empeza a resultarme cansino. Que ollo, se alguén le esto e non a víu, debería ir a YouTube e poñela inmediatamente. Pero aviso: tenta evitar o remuíño que te atrapará e fará que a vexas unha e outra vez, case en bucle, na que eu estou actualmente, atopándoa en demasiados pases de curtas.

Así, case remataba o festival. O gordo, a parte das curtas, xa era pasado. Pero despois de escoitar a banda sonora de David Hasselhoff para a película de Sandberg, chegaba o turno dunha das actuacións máis bizarras que podemos ver no país: Alféizar. Movéndose entre o kitsch da música de coches de choque e a horterada orquestil, o dúo púxose ante un público que xa dende un comezo estaba do seu lado. Moito baile, bolsas de cotillón que encheron o chan de confetti, serpentinas e globos… e moita diversión freak para relaxar o corpo da organización. A cervexa seguía a fluír ata acabar con toda a que había, e o festival rematou por todo o grande. A edición 1 do Galician Freaky Film Festival era xa historia e Vigo debía volver a enorgullecerse non só de ter a Dinoseto, rotondas con pantallas LEDs e as luces de navidade máis tempraneiras do mundo, senón dun dos festivais de cinema máis divertidos que se poden atopar por aí. Un festival que, espero, sexa a envidia de cidades coma Berlín, Londres ou Nova Iorque.